એક સ્વચ્છ પર્યાવરણ શાંતિપૂર્ણ અને સ્વસ્થ જીવન જીવવા માટે  ખૂબ જરૂરી છે. પરંતુ મનુષ્યોની બેદરકારી ને લીધે આપણું પર્યાવરણ દિવસે ને દિવસે  બગડી રહ્યું છે. આ એક એવો મુદ્દો છે જેના વિશે બધાને ખબર હોવી જોઈએ. ખાસ કરીને બાળકોને. માટે અમે કેટલાક નીચેના નિબંધો છે. જે પર્યાવરણ પર લખાયેલ છે. જે આપણા  બાળકો અને વિદ્યાર્થીઓ માટે શાળા પ્રોજેક્ટ્સ અને નિબંધ સ્પર્ધામાં ભાગ લેવામાં ખૂબ જ મદદ કરશે |

 

પર્યાવરણ નિબંધ

પર્યાવરણ એટલે આસપાસનું વાતવરણ.વાતાવરણ એક પ્રાકૃતિક પરિવેશ છે જે પૃથ્વી નામના આ ગ્રહ પર જીવનને વિકસિત, પોષિત અને નષ્ટ થવામાં મદદ કરે છે. પ્રાકૃતિક વાતાવરણ પૃથ્વી પર જીવનના અસ્તિત્વમાં એક મોટી ભૂમિકા નિભાવે છે અને આ મનુષ્ય પશુઓ અને અન્ય જીવીત ચીજ-વસ્તુઓને સ્વાભાવિક રૂપથી વિકસિત થવામાં મદદ કરે છે પરંતુ મનુષ્યના કેટલીક  ખરાબ અને સ્વાર્થી ગતિવિધિઓએ આપણા પર્યાવરણને પ્રભાવિત કરેલ છે. સ્વસ્થ જીવન માટે પર્યાવરણનું મહત્વ કઈ રીતે નકારી શકાય ? એક મહત્વપૂર્ણ વિષય છે કે આપણા પર્યાવરણને કેવી રીતે બચાવવું જોઈએ? અને કેવી રીતે સુરક્ષિત રાખવું જોઈએ?જેથી આ ગ્રહ પર જીવનના અસ્તિત્વને જાળવી રાખવા માટે પ્રકૃતિનું સંતુલન સુનિશ્ચિત થઇ શકે.

 

જેમકે આપણે બધાં પર્યાવરણથી ખૂબ જ સારી રીતે પરિચિત છીએ પર્યાવરણ તે છે  જે પ્રાકૃતિક રૂપથી આપણી ચારે તરફ છે અને પૃથ્વી ઉપર આપણા દૈનિક જીવનને પ્રભાવિત કરે છે જે હવા  આપણે હરપળ શ્વાસમાં લઈએ છીએ પાણી કે જે આપણે દરરોજ વાપરીએ છીએ વૃક્ષો જાનવર બીજી વસ્તુઓ આ બધું જ પર્યાવરણથી ચાલે  છે

 

જ્યારે આ પ્રાકૃતિક ચક્ર કોઈપણ જાતની ગરબડ વગર એક સાથે જ ચાલતું રહે તો તેને એક સ્વસ્થ પર્યાવરણ કહેવાય છે. પ્રકૃતિના સંતુલનમાં કોઈપણ પ્રકારનું વિઘ્ન વાતાવરણ ને પૂરી રીતે  પ્રભાવિત કરે છે કે જે માનવજીવનને નાશ કરી દે છે.જંગલોમાંથી વૃક્ષો કાપતા જંગલી પ્રાણીઓની સુરક્ષા તેમજ વરસાદ નું પ્રમાણ બને ઘટી રહ્યા છે.

 

મનુષ્યની ઉન્નતિ ના યુગમાં વાયુ પ્રદુષણ,ધ્વનિ પ્રદૂષણ ,વૃક્ષો કાપવા જલ પ્રદૂષણ, એસિડ વર્ષા અને ટેકનિકલ પ્રગતીના માધ્યમથી મનુષ્ય દ્વારા કરવામાં આવતી ખતરનાક પ્રવૃત્તિઓ   આ બધાથી આપણી પૃથ્વી ખૂબ જ પ્રભાવિત થાય છે. આપણે બધા એ આપણા પ્રાકૃતિક પર્યાવરણની રક્ષા માટે અને તેમને સામાન્ય રીતે સુરક્ષિત રાખવા માટે એક સાથે શપથ લેવી જોઈએ.પર્યાવરણની સુરક્ષા માટે સમયસર લીધેલા પગલા જ કોઈ ચોક્કસ પરિણામ લાવી શકશે.

 

૨ પર્યાવરણ નિબંધ

પર્યાવરણ નો મતલબ છે બધા જ  પ્રાકૃતિક પરિવેશ જેમકે ભૂમિ, વાયુ, જળ, વૃક્ષો, ઘન  કચરો જંગલ અને અન્ય વસ્તુઓ. સ્વસ્થ વાતાવરણ પ્રકૃતિમાં સંતુલન બનાવી રાખવામાં મદદ કરે છે અને સાથે સાથે પૃથ્વી પર બધી જ જીવિત વસ્તુઓને વધવામાં, પોષણમાં  અને વિકસિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે પરંતુ હવે તકનીકી ઉન્નતિના પરિણામ સ્વરૂપે માનવનિર્મિત વસ્તુઓ વાતાવરણને કેટલી બધી રીતે વિકૃત કરી રહી છે જે છેવટે તો પ્રકૃતિનું સંતુલન જ બગાડી રહી છે. આપણે આપણા જીવનને તો બગાડી જ છીએ પણ સાથે-સાથે આ ગ્રહ પર ભવિષ્યના  જીવનના અસ્તિત્વને પણ ખતરામાં નાખીએ છીએ.માનવી પોતાના મોજશોખ પુરા કરવા માટે પર્યાવરણનો બેફામ દુરુપયોગ અને નાશ કરી રહ્યો છે.અનેક પ્રાણીઓ જેવા કે હાથી,મોર, સસલા તેમજ બીજા તો અનેક પ્રાણીઓનો પોતાના સ્વાર્થ માટે બેરહેમ શિકાર કરે છે.

 

જો આપણે પ્રકૃતિના અનુશાસનની વિરુદ્ધ ખોટી રીતે કાંઈ કરીએ છીએ તો તે પુરા  વાતાવરણનો માહોલ જેમકે વાયુમંડળ, જળ મંડળ અને ભૂમિ મંડળને અસ્તવ્યસ્ત કરી નાખે છે.પ્રાકૃતિક વાતાવરણ સિવાય માનવનિર્મિત વાતાવરણ પણ મોજૂદ છે જે  ઔદ્યોગિક કાર્યો, સૌંદર્ય શાસ્ત્ર, પરિવહન ,આવાસ સુવિધાઓ તેમજ શહેરીકરણ સાથે સબંધિત છે માનવનિર્મિત વાતાવરણ ઘણી હદ સુધી પ્રાકૃતિક વાતાવરણને પ્રભાવિત કરે છે જેને આપણે બધા એકસાથે બચાવી શકીએ છીએ.

પ્રાકૃતિક વાતાવરણનો  ઘટક સંસાધન ના રૂપમાં ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે  જેમકે કેટલીક પાયાની ભૌતિક જરૂરીયાતો અને જીવનના ઉદ્દેશ્યો પૂરો કરવા માટે મનુષ્ય દ્વારા તેમનું શોષણ થઈ રહ્યું છે. આપણે આપણા પ્રાકૃતિક સંસાધનોને પડકાર ન ફેંકવો જોઈએ અને પર્યાવરણને  પ્રદુષણ કરવા પર અંકુશ લગાવવો જોઈએ. આપણે આ પ્રાકૃતિક સંસાધનોને મહત્વ આપવું જોઈએ તેમજ પ્રાકૃતિક અનુશાસન મુજબ તેમનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

 

૩ પર્યાવરણ નિબંધ

આપણને ઘણી બધી રીતે મદદ કરવા માટે વાતાવરણમાં આપણી આસપાસ બધા જ પ્રાકૃતિક સંસાધનો મોજુદ છે તે આપણને આગળ વધવા માટે અને વિકાસ કરવા માટે ખૂબ જ શ્રેષ્ઠ માધ્યમ પ્રદાન કરે છે. તે આપણને આ ગ્રહ પર જીવન જીવવા માટે બધી જ વસ્તુઓ આપે છે. પરંતુ આપણા વાતાવરણમાં જે વસ્તુ જેમ છે તેને તેવી જ અવસ્થામાં જાળવી રાખવાની આપણી નૈતિક જવાબદારી છે. જેથી તે આપણા જીવનને પોષણ આપી શકે આપણા જીવનને બરબાદ ન કરે માનવનિર્મિત ઔદ્યોગિક આપત્તિઓના કારણે આપણા પર્યાવરણના તત્વમાં દિવસે-દિવસે પતન થતું જાય છે.

 

ફકત પૃથ્વી જ એક એવી જગ્યા છે કે પુરા બ્રહ્માંડમાં જ્યાં જીવન શક્ય છે અને પૃથ્વી પર જીવન જાળવી રાખવા માટે આપણે પર્યાવરણની મૌલિકતા જાળવી રાખવાની જરૂર છે વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ પર એક અભિયાન છે જે ઘણા વર્ષોથી દર વર્ષે પાંચ જૂનના દિવસે પુરા વિશ્વમાં પર્યાવરણ સુરક્ષા અને સફાઈ માટે જનતાને જાગૃત કરવા માટે મનાવવામાં આવે છે આપણે આપણા પર્યાવરણને બચાવવાની રીતો અને બધી જ ખરાબ આદતો કે જે આપણા પર્યાવરણને દિવસેને દિવસે નુકસાન પહોંચાડી રહી છે તેના વિશે જાણી અને આ અભિયાનની અંદર આપણે જોડાવું જ જોઈએ

 

આપણે પૃથ્વીના દરેક  વ્યક્તિ દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલા નાનામાં નાના પગલાથી ખુબ જ સરસ રીતે આપણા પર્યાવરણને બચાવી શકીએ છીએ  જેમકે કચરા ની માત્રા ઓછી કરવી, કચરાને ઠીક રીતે તેમના યોગ્ય સ્થાન પર ફેકવો. પ્લાસ્ટીક બેગ નો વધુ પડતો વપરાશ પણ પર્યાવરણ ને ગંભીર નુકસાન પહોચાડી રહ્યો છે માટે

પ્લાસ્ટીકની કોથળીઓનો ઉપયોગ ખૂબ જ ઓછો કરવો.

જૂની વસ્તુઓને નવી રીતે ઉપયોગમાં લેવી , તૂટેલી ચીજવસ્તુઓની રીપેરીંગ કરીને ફરીથી વાપરવી,

રિચાર્જેબલ બેટરી,alkaline બેટરીનો ઉપયોગ કરવો, ફ્લોરોસેન્ટ  પ્રકાશનો ઉપયોગ કરવો વરસાદ જળ સંરક્ષણ કરવું, પાણીની બરબાદી ઓછી કરવી, ઊર્જા સંરક્ષણ કરવું અને વીજળીનો ઓછામાં ઓછો ઉપયોગ કરવો.

 

૪ પર્યાવરણ નિબંધ

પર્યાવરણ પૃથ્વી પર જીવન ના પોષણ માટે પ્રકૃતિ દ્વારા આપવામાં આવેલી ભેટ છે તે હરેક ચીજ કે જે આપણે આપણા જીવન માટે વાપરીએ છીએ તે પર્યાવરણ દ્વારા તો મળે છે જેમકે પાણી હવા સૂરજની રોશની, ભૂમિ,વૃક્ષો જાનવર અને અન્ય પ્રાકૃતિક વસ્તુઓ.આપણું પર્યાવરણ પૃથ્વી પર સ્વસ્થ જીવનનું અસ્તિત્વ જાળવી રાખવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે પરંતુ આધુનિક યુગમાં આપણા પર્યાવરણમાં નવનિર્મિત ટેકનિકલ ઉન્નતી ને કારણે દિવસેને દિવસે હાલત્ બદથી બદતર થતી જઈ રહી છે

 

આ રીતે પર્યાવરણનું પ્રદૂષણ સૌથી મોટી સમસ્યા બની ગઈ છે જેનો આજે આપણે સામનો કરીએ છીએ

પર્યાવરણ પ્રદૂષણ આપણા જીવનના વિવિધ પાસાઓ જેમકે સામાજિક, શારીરિક, આર્થિક, ભાવનાત્મક અને બૌદ્ધિક  તેમને નકારાત્મક રૂપથી પ્રભાવિત કરી રહ્યું છે પર્યાવરણનું પ્રદૂષણ ઘણાં રોગોને પણ સાથે લાવે છે જેનાથી વ્યક્તિ આખી જિંદગી પીડિત રહી શકે છે. આ કોઈ સમુદાય કે શહેરની સમસ્યા નથી પરંતુ આખી દુનિયાની સમસ્યા છે જે કોઈ એકના પ્રયત્નથી ખતમ નહીં થઈ શકે.  જો તેનું યોગ્ય રીતે નિવારણ કરવામાં ન આવ્યુ તો આ એક દિવસ પૃથ્વી પરના જીવનનું અસ્તિત્વ ખતમ કરી દેશે.દરેક સામાન્ય નાગરિકોએ સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલી પર્યાવરણ સુરક્ષા કાર્યક્રમમાં ભાગ લેવો જોઈએ

 

આપણે આપણા પર્યાવરણને સ્વસ્થ અને પ્રદુષણથી દુર રાખવા માટે આપણા સ્વાર્થ અને આપણી ભૂલોને સુધારવી પડશે. તે વિશ્વાસ કરવો મુશ્કેલ છે પરંતુ સત્ય છે કે હર કોઈ દ્વારા ફક્ત એક નાનકડુ  સકારાત્મક આંદોલન જો સફળ થાય તો પર્યાવરણમાં ખૂબ જ મોટો બદલાવ આવી શકે વાયુ પ્રદુષણ અને જલ પ્રદૂષણ જુદીજુદી જાતની બીમારીઓ દ્વારા આપણા સ્વાસ્થ્યને જોખમમાં નાખે છે.માનવી ની નજર સમક્ષ બે બે ભયાનક વિશ્વ યુધ્ધ થય ગયા તો પણ શક્તિશાળી રાષ્ટ્રો ના અણુ અખતરા અટક્યા નથી.

 

આજકાલ આપણે કોઈપણ ચીજને સ્વાસ્થ્યપૂર્ણ ન કહી શકીએ કેમ કે આપણે જે કંઈ પણ ખાઈએ છીએ તે કોઈને કોઈ કૃત્રિમ વસ્તુઓના દુષ્પ્રભાવથી ખતમ થઈ ચૂકેલ  છે અને આપણી શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ખૂબ જ કમજોર થઈ ગઈ છે અને આ જ કારણ છે કે આપણામાંથી કોઈ પણ સ્વસ્થ અને ખુશ રહેવા છતાં રોગગ્રસ્ત થઈ જાય છે આથી આ દુનિયાભરના લોકો માટે ગંભીર મુદ્દો છે જે નિરંતર પ્રયાસોથી જ હલ થઇ શકે આપણે વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસનાં ભાગ લેવો જોઈએ. જેથી આપણે સક્રિય રૂપથી પર્યાવરણની સુરક્ષા માં ભાગ લઈ શકીએ.

 

૫ પર્યાવરણ નિબંધ

 

તે બધી જ પ્રાકૃતિક વસ્તુઓ જે પૃથ્વી પર જીવન સંભવ બનાવે છે. તે પર્યાવરણના અંતર્ગત જ આવે છે જેમકે જળ-વાયુ, સૂર્યનો પ્રકાશ, ભૂમિ , અગ્નિ, વન, વૃક્ષો, પશુઓ. એવું માનવામાં આવે છે કે પૃથ્વી પુરા બ્રહ્માંડમાં એક માત્ર એવું ઘર છે જ્યાં જીવનના અસ્તિત્વ માટે આવશ્યક પર્યાવરણ છે.  પર્યાવરણ વગર અહી આપણે જીવનની કલ્પના પણ નથી કરી શકતા.

એ માટે આપણા ભવિષ્યના જ જીવનની સંભાવનાને સુનિશ્ચિત કરવા માટે આપણે આપણા પર્યાવરણને સ્વચ્છ સ્વસ્થ અને સુરક્ષિત રાખવું જોઈએ  જે આ પૃથ્વી પર રહેતા પ્રત્યેક વ્યક્તિની જવાબદારી છે.દરેક વ્યક્તિએ આગળ રહેવું જોઈએ અને પર્યાવરણની સુરક્ષા અભિયાનમાં સામેલ થવું જોઈએ

 

પ્રકૃતિનું સંતુલન જાળવી રાખવા માટે પર્યાવરણ અને જીવિત વસ્તુઓની વચ્ચે નિયમિત રૂપથી વિભિન્ન ચક્ર સર્જાતા રહે છે.  જો કોઈ પણ કારણથી આ ચક્ર બગડી જાશે તો પ્રકૃતિનું સંતુલન પણ બગડી જાશે જે છેવટે તો માનવ જીવનને પ્રભાવિત કરશે આપણું પર્યાવરણ હજારો વર્ષથી આપણને અને અન્ય પ્રકારના જીવોને ધરતી ઉપર આગળ વધવા વિકસિત થવા અને પાલન પોષણમાં મદદ કરી રહ્યું છે

 

મનુષ્ય પૃથ્વી પર પ્રકૃતિ દ્વારા બનાવવા માં આવેલ  સૌથી વધારે બુદ્ધિમાન પ્રાણી ના રૂપમાં માનવામાં આવે છે એટલે તેમનામાં બ્રહ્માંડ વિશે સંશોધન કરવાની ઉત્સુકતા ખૂબ જ છે.જે  તેમને તકનીકી ઉન્નતિની દિશામાં લઈ જાય છે

 

દરેક વ્યક્તિના જીવનમાં આ પ્રકારની તકનીકી ઉન્નતિ દિવસેને દિવસે પૃથ્વી પર જીવનની સંભાવનાઓને ખતરામાં નાંખી રહી છે કેમ કે આપણું પર્યાવરણ ધીરે-ધીરે નષ્ટ થઈ રહ્યું છે એવું લાગી રહ્યું છે કે  જીવન માટે બધી જ વસ્તુઓ ખૂબ જ હાનિકારક થઈ જશે કેમકે પ્રાકૃતિક હવા, માટી અને પાણી પ્રદૂષિત થઇ રહ્યા છે .પરંતુ તેમણે મનુષ્ય, પશુ, વૃક્ષો અને અન્ય ચીજવસ્તુઓના સ્વાસ્થ્ય પર ખરાબ રીતે પ્રભાવ પાડવાનું શરૂ કરી દીધું છે હાનિકારક રસાયણો ના ઉપયોગ દ્વારા નિર્મિત  પદાર્થો માટીને ખરાબ કરી રહ્યા છે તેમજ પરોક્ષ રૂપે આપણા ભોજનમાં સામેલ થઈ રહ્યા છે.આજે અનાજ નું ઉત્પાદન વધારવા માટે રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશક દવાઓ નો બેફામ ઉપયોગ થઇ રહ્યો છે.

કંપનીઓ દ્વારા ઉત્પન્ન થયેલ ધૂમાડો  પ્રાકૃતિક હવાને પ્રદૂષિત કરી રહ્યો છે જે  ઘણા બધા અંશે આપણા સ્વાસ્થ્યને પ્રભાવિત કરે છે કેમકે આપણે હરેક પળ શ્વાસ લઇ રહ્યા છીએ.

 

આ વ્યસ્ત ભીડ અને ઉન્નત જીવનના આપણે દૈનિક આધાર ઉપર આ નાની-નાની ખરાબ  આદતોનો ખ્યાલ રાખવો જોઈએ. એ સત્ય છે કે હરેકના નાનામાં નાના પ્રયાસથી પણ આપણા બગડતાં પર્યાવરણની દિશામાં એ ખૂબ જ મોટો સકારાત્મક બદલાવ આવી શકે છે.

 

આપણે આપણા સ્વાર્થ માટે અને આપણી વિનાશકારક ઈચ્છાઓ ને પૂરી કરવા માટે પ્રાકૃતિક સંસાધનોનો ખોટો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. આપણે આપણા જીવનને બહેતર બનાવવા માટે વિજ્ઞાન અને ઔદ્યોગિક વિકાસ કરવો જોઈએ પરંતુ હંમેશા એ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે ભવિષ્યમાં આપણા પર્યાવરણને કોઈ નુકસાન ન થાય આપણે સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે નવી નવી ટેકનોલોજી આપણા પારિસ્થિતિક સંતુલનને  ક્યારેય પણ નુકસાન ના પહોંચાડે.આમ આજે પર્યાવરણ ની સુરક્ષા નો મુદો ઘણો ગંભીર બન્યો છે.ફક્ત ચિંતા કરવાથી કઈ ના થઇ શકે તેના માટે આપણે સૌએ વનસ્પતિ સૃષ્ટિ,જીવસૃષ્ટિ, તેમજ આ પૃથ્વી ના રક્ષણ માટે નક્કર પગલા ભરવા પડશે તેમજ દ્રઢ સંકલ્પ પણ કરવો જ પડશે.